W siedemnastym rozdziale Księgi Rodzaju Bóg zmienia imię Abrama na Abrahama, a Saraj na Sarę. Jest to kluczowy moment, który definiuje Jego przymierze z patriarchą i matriarchą Izraela. Ta zmiana nie jest jedynie powierzchowna, lecz niesie ze sobą głębokie znaczenie teologiczne, językowe i kulturowe. Przemiana Abrama z אַבְרָם (Avram) w אַבְרָהָם (Avraham) zwykle przyciąga więcej uwagi, ale zmiana imienia Saraj (שָׂרָי) na Sarę (שָׂרָה) jest równie istotna i podkreśla jej kluczową rolę w przymierzu. Gdy poznajemy znaczenie ich imion, obietnice, które Bóg im daje, i szersze skutki tych zmian, uzyskujemy jaśniejszy obraz ich roli jako ojca i matki wielu narodów.
Od Abrama do Abrahama
Imię אַבְרָם (Avram) składa się z dwóch hebrajskich słów: אַב (av), oznaczającego „ojciec”, i רָם (ram), czyli „wywyższony”. Avram znaczy więc „wywyższony ojciec”, imię nacechowane szacunkiem, ale odnoszące się do jego własnej rodziny. W Rdz 17,5 Bóg mówi:
„Nie będziesz już nazywał się Abram, lecz imię twoje będzie Abraham, bo uczyniłem cię ojcem mnóstwa narodów.”
Nowe imię אַבְרָהָם (Avraham) łączy אַב (av) z הֲמוֹן (hamon), oznaczającym „mnóstwo”, „wiele”, jak w wyrażeniu אַב־הֲמוֹן גּוֹיִם (av-hamon goyim), czyli „ojciec mnóstwa narodów”.
Dodanie litery ה (he) ma ogromne znaczenie. W hebrajskim każda litera ma swoją wagę – a ה pojawia się w imieniu Boga יהוה (JHWH), sugerując Jego twórczą moc. Dodanie ה do imienia Avram jest więc jak tchnienie Bożej obecności, które przemienia go z lokalnego przywódcy w ojca wielu narodów. Litera ה ma wartość liczbową 5, którą w tradycji żydowskiej łączy się z pięcioksięgiem Tory, co symbolicznie łączy przyszłość Abrahama z Bożym prawem i przymierzem.
Także brzmienie imienia się zmienia – Avraham jest łagodniejsze niż Avram. Twarde ram ustępuje otwartemu hamon, co odzwierciedla, że rola Abrahama rozszerza się z przywódcy klanu na postać o znaczeniu ogólnoświatowym. Jedna mała litera zmienia wszystko, pokazując ogrom Bożej obietnicy.
Od Saraj do Sary – równie ważna zmiana
Zmiana imienia Sary jest równie istotna:
„Bóg rzekł do Abrahama: ‘Żony twej, Saraj, nie będziesz już nazywał Saraj, lecz imię jej będzie Sara. Błogosławiąc, będę jej błogosławił i dam ci z niej syna. Będę jej błogosławił i stanie się ona matką narodów, a królowie ludów będą z niej pochodzić’” (Rdz 17,15-16).
Imiona שָׂרָי (Sarai) i שָׂרָה (Sarah) pochodzą od tego samego hebrajskiego rdzenia שָׂר (sar), oznaczającego „księcia” lub „władcę”. Oba imiona znaczą więc „księżniczka” lub „kobieta o sile”, ale różnią się odcieniem.
Sarai znaczy prawdopodobnie „moja księżniczka” (końcówka ־ַי, -ai, wskazuje na przynależność), sugerując rolę ograniczoną do domu Abrahama. Imię Sarah (שָׂרָה), bez tego zakończenia, wskazuje na szersze powołanie. Podobnie jak Abraham, także Sara otrzymuje literę ה (he), co łączy ją z Bożym błogosławieństwem. Jej nowe imię ukazuje, że nie jest już tylko żoną, lecz ma być matką narodów i królów, zgodnie z Bożą obietnicą.
Zmiana z י (jod) na ה (he) jest symboliczna. Litera י, o wartości liczbowej 10, jest mała i zamknięta, sugeruje początek. Litera ה otwiera imię, dając mu nowy, szerszy wydźwięk. Brzmienie imienia Sarah jest łagodniejsze niż Sarai, a dodane ה nadaje mu bardziej uniwersalny ton, odpowiadający jej nowej, globalnej roli.
Równe miejsce w przymierzu
Zmiana imion Abrahama i Sary pokazuje, że są oni równorzędnymi partnerami w Bożym przymierzu. Abraham często stoi w centrum uwagi, ale Rdz 17 jasno wskazuje, że Sara jest równie ważna. Obietnica dana Sarze, że „stanie się matką narodów, a królowie ludów będą z niej pochodzić”, odpowiada obietnicy danej Abrahamowi. Oboje otrzymują literę ה, co jest znakiem, że dzielą to samo błogosławieństwo i cel.
Ten fakt przełamuje normy starożytnej kultury, w której kobiety często uważano za mniej istotne. Zmieniając imię Sary i dając jej wielką obietnicę, Bóg wywyższa ją i ukazuje, że jej siła wykracza poza dom. Jej tytuł „księżniczka” (שָׂרָה) podkreśla autorytet, co widać później, gdy podejmuje trudne decyzje, takie jak odprawienie Hagar i Izmaela (Rdz 21,10-12).
Dziedzictwo Sary
Zmiana imienia Sary jest szczególnie wymowna, ponieważ była ona bezpłodna (Rdz 11,30). W jej czasach brak potomstwa był powodem do wstydu, lecz Bóg przemienia jej los i czyni ją matką narodów. Jej śmiech z Rdz 18,12, często rozumiany jako wątpliwość, można odczytać jako reakcję zdumienia wobec Bożej śmiałości, że oto ona, bezpłodna kobieta stanie się matką królów. To dowód, że Bóg wybiera ludzi, którzy w oczach świata wydają się mało znaczący, jak Mojżesz czy Dawid, aby przez nich dokonywać wielkich rzeczy.
Wpływ Sary wykracza poza Izrael. W Ga 4,22-31 Paweł nazywa ją matką „dzieci obietnicy”, przeciwstawiając ją Hagar. W 1 P 3,6 staje się wzorem wiary dla wierzących kobiet. Jej imię, שָׂרָה, jest symbolem siły i nadziei.
Zakończenie
Zmiana imion Abrama na Abrahama i Saraj na Sarę w Rdz 17 jest pięknym połączeniem języka i wiary, które ukazuje moc Bożego przymierza. Dodanie boskiej litery ה do ich imion naznacza ich jako ojca i matkę narodów, napełnionych Bożą obecnością. Zmiana imienia Sary, często pomijana, jest jednak równie istotna, pokazuje bowiem, że jest równorzędną uczestniczką Bożego planu i matriarchą, której dziedzictwo trwa. Jedna litera całkowicie przedefiniowała ich życie, łącząc je z misją, która rozbrzmiewa w historii aż do dziś. Ta opowieść zaprasza nas, byśmy zastanowili się nad mocą imion, wagą Bożych obietnic i nieprzemijającym wpływem tych, którzy zostali powołani, by je nieść.
